De gouden bruiloft van Arnold en Beatrix

Jos Leben

Dit jaar ( 2008 ) is het 100 jaar geleden dat Arnoldus Smeets en Beatrix Daenen hun gouden bruiloft vierden. Zij trouwden te Val-Meer op 21 mei 1858. Tegenwoordig zijn gouden bruiloften geen zeldzaamheid meer maar 100 jaar geleden was dit toch anders daar de levensverwachtingen heel wat lager lagen dan vandaag. Verder in het artikel geven we jullie informatie over de levensverwachting die een idee geeft van de kans om een gouden bruiloft te vieren. In het tweede gedeelte gaan we op zoek naar de voorouders van Arnold en Bea en hun woonplaatsen.

Door de lage levensverwachting was de gouden bruiloft uitzonderlijk en daarbij lieten ze ons ook nog bijgaande prachtige foto na. Op de foto herkennen we Zittend in het midden: Arnold en Beatrix Links van Arnold: waarschijnlijk Maria Daenen ( zuster van Beatrix ), Maria Arnost ( schoonzus van Arnold ) en Maria Hebrans ( nicht van Beatrix )
Rechts van Beatrix: Pieter Smeets, Marie Elisabeth Tilkin, Martinus Smeets, Margaritha Smeets en Jozef Rosias.
- De eerste persoon op de achterste rij: Ida Smeets. Sommige van deze personen zijn onder voorbehoud.

I. De levensverwachting

De gemiddelde levensverwachting lag in de 19e eeuw veel lager dan heden ten dage. In 1843 was de gemiddelde levensverwachting van een man 39,06 jaar en van een vrouw 39,59 jaar. Sindsdien wordt het verloop van de levensverwachting gekenmerkt door een stijging op langere termijn. Jaarlijks zijn wel nog grote schommelingen zichtbaar. Dit is duidelijk het geval tijdens de cholera – en pokkenepidemieën, respectievelijk in 1866 en in 1871 waardoor de levensverwachting terug zakte naar het niveau van 1750, ook WO I en WO II beïnvloedden het cijfer. Het is vooral na 1880 dat we een duidelijk verbetering krijgen in de levensverwachting. Zo bedraagt omstreeks de eeuwwisseling de gemiddelde levensduur 44,92 jaar voor een man en 48,71 jaar voor een vrouw. In 2002 bedroeg dit 75,62 jaar voor een man en 81,68 jaar voor een vrouw.

In de 19e eeuw werd het cijfer van de levensverwachting zwaar beïnvloed door de hoge kindersterfte. In het tweede deel van de 19e eeuw daalde de sterftekans voor de leeftijdsgroep 5- 9 jaar met bijna de helft en voor de 1– 4 jarigen was het sterfterisico zelfs tot op een derde teruggevallen.

De belangrijkste uitzondering bij de kinderen werd gevormd door de 0 – enkele jarigen; daar zette de daling zich pas na de eeuwwisseling in. Tot rond 1900 schommelde de zuigelingensterfte tussen de 150 en 250 per duizend geboorten. Met andere woorden gemiddeld 1 op 5 baby’s was reeds voor de eerste verjaardag overleden. Tussen 1900 en 1925 verliep de daling zeer snel. In die periode liep de zuigelingensterfte met meer dan de helft terug. De bacteriologische revolutie – onder impuls van Louis Pasteur – had immers een oplossing voor het probleem van besmette koemelk gevonden: sterilisatie. België werd zelfs een voorbeeld wat betreft de strijd tegen kindersterfte.

Door de industrialisatie in het 2het gedeelte van de 19e eeuw was er een grote vraag naar onderdak dicht bij de fabriek. De eerste arbeiderswijken werden in het leven geroepen, vaak ging het om kleine, slecht verlichte, overbevolkte woonruimtes in een cité, waar armoede, ellende en ongedierte troef waren.

De watervoorziening was er over het algemeen heel primitief, de afvoer van afval en fecaliën uiterst gebrekkig. De verpauperde achterbuurten waren een ideaal kader voor de verspreiding van infectieziekten zoals cholera.

De “ blauwe dood “ zoals de cholera ook genoemd werd, verspreidde zich via besmet drinkwater en na 1866 kwam er dan ook een groots saneringsproces op gang en werd in een aantal grote steden begonnen met het systematisch dempen van grachten en kanalen, alsook met de aanleg van een riolering en waterdistributie. Dergelijke maatregelen hadden een positieve invloed op het sterftecijfer.

Omstreeks 1913 beschikte 11 % van de Vlaamse gemeenten over een waterleiding tegenover 53 % in Wallonië, Brussel beschikte sinds 1858 over een moderne openbare waterleiding. In Val-Meer werd de eerste waterleiding gelegd rond 1920, het drinkwater kwam nog niet tot in de huizen maar op regelmatige afstanden stonden pompjes langs de straat waar de bewoners met hun emmer water gingen halen. Voor 1920 werd het water uit de waterput opgehaald, wie weet wat de kwajongens van toen er allemaal ingooiden. Rond 1950 kreeg Val-Meer eindelijk zijn leidingwater.

Enkele voorbeelden uit Val-Meer tonen hoe hard “ de goede oude tijd “ was.

Arnold en Beatrix zijn ook niet gespaard gebleven van kindersterfte, van hun 12 kinderen stierven er 4 voor hun 1ste verjaardag en 4 tussen hun 1ste en 17e verjaardag; detail zie verder.

Bij Beatrix’s tante en buur, Helena Daenen in huwelijk met Gysbert Onclin, stierven in 1852 achtereenvolgens:

Op 12 juni: Hendrik Onclin, 21 jaar
Op 31 juli: Helena Daenen, 56 jaar
Op 10 augustus: Margaretha Onclin, 19 jaar
Op 8 september: Gysbertus Onclin, 16 jaar
Op 20 maart1853 stierf dan ook nog Hermanus Onclin, 13 jaar

Nog erger was het gesteld bij Philip Bouveroux; hij trouwde, op 22 jarige leeftijd, op 13 januari 1819 met de 24 jarige Marie Judith Toppets. Hij trok bij zijn schoonouders, hoek Sabbestraat en Grotestraat, in en op 19 oktober 1819 werd hun eerste en enig kind geboren. Marie Judith stierf op 25 mei 1820, ze was toen slechts 25 jaar. Hun dochter Cornelie stierf op 3 jarige leeftijd in 1823. Philip hertrouwde op 11 mei 1827 met de zuster van zijn eerste vrouw, Agnes; hij was dan 31 - en zij 28 jaar. Philip en Agnes zorgden voor 12 kinderen waarvan er maar liefst 9 voor hun 1e verjaardag stierven. Een zoontje stierf op 12 jarige leeftijd en een dochter op 25 jarige leeftijd in 1854.

Philip stierf in 1861, hij was dan 65 jaar en zijn vrouw, Agnes, stierf 3 jaar later op 65 jarige leeftijd. Van zijn 13 kinderen moest Philip er 12 afgeven, het enig kind die haar ouders overleefde stierf in 1867 op 28 jarige leeftijd.

II. De Voorouders

A. De familie Daenen

Herman Daenen en Agathe Meyers

Op 10 januari 1746 huwde te Val-Meer Herman Daenen met Agathe Meyers.

Het gezin kreeg 5 kinderen:

- Petrus, geboren op 26 september 1746 stierf voor 2 december 1749.

Jan, geboren op 30 november 1747 bleef vrijgezel.
Petrus, geboren op 2 december 1749
Margerite, geboren op 29 juli 1753
Catherine, geboren op 30 januari 1756.

Hun eerste kind werd te Val geboren, de anderen in Meer.

Petrus huwde rond 1793 met Marie Jans, geboren op 28 februari 1768 als dochter van Petrus Jans en Helena Raets, zij kwam van uit de Sabbestraat ( rechterkant ).

Bij de bevolkingstelling ten jaren 1790 woont er op nr. 56 in Fall ( Grotestraat / perceel 394 – 395 ):

Herman Daenen, 80 jaar
Agathe Meyers, 80 jaar
Jan Daenen, 49 jaar
Petrus Daenen, 47 jaar
Marie Jans, 28 jaar

Het gezin Petrus Daenen en Marie Jans zorgden voor 9 kinderen:

Hermanus, geboren op 12 mei 1794, huwde in 1821 met Gertrudis Onclin; ze woonden in 1841 in de Kleinstraat ( perceel 195 ) en waren ook eigenaar.
Helena, geboren op 8 oktober 1795, huwde op 15 februari 1822 met Gysbert Onclin (broer van Gertrudis ), geboren op 5 mei 1783. Zij gingen in de Sabbestraat wonen (perceel 285).
Marguerite, geboren op 7 november 1797 en gestorven voor 1805
Catherina, geboren op 13 november 1799, huwde in 1835 met Jan Jacobs en bleef in het ouderlijk huis wonen, de boordwegenatlas van de jaren 1840 vertelt ons dat Jan eigenaar is van perceel 395 ( huis ).
Joannes, geboren op 8 juli 1801, huwde op 21 oktober 1833 met Margarit Beusen, geboren op 20 mei 1800 als dochter van Martinus Beusen en Beatrix Palmans.
Ida, geboren op 17 augustus 1803, huwde in 1834 met Hubert Hebrans. Ze woonden later in de Grotestraat ( bij de kluis )
Marguerite, geboren op 10 december 1805, huwde in 1844 met Nicolaas Theunissen. Marguerite woonde in 1841 in het ouderlijk huis in de Grotestraat, de boordwegenatlas vertelt ons dat Marguerite eigenaar was van perceel 394 ( huis ) en perceel 393 ( tuin ).
Pierre, geboren op 7 november 1807 en overleden op 27 september 1811
Henri, geboren op 27 februari 1811, huwde op 6 januari 1843 met Marie Joanna Willems, vanuit de Kleinstraat. Hij overleed op 24 augustus 1843 en op 14 december 1843 werd zijn dochter, Marie, geboren die in 1872 in het huwelijk trad met Marcel Van Dooren van Hoelbeek. .

Petrus overleed in 1813 ( 63 jaar ) en zijn vrouw in 1839 ( 71 jaar ).

Later werd de familie Everardus Bouveroux – Marie Catherina Monard eigenaar van de goederen van de familie Daenen in de Grotestraat.

Everardus grootmoeder, Catherina Jans, is een zuster van Marie Jans en dus familie van de Daenens. Zijn ouders, Paul Bouveroux en Ida Botty, woonden in de Grotestraat perceel 184, schuin tegenover de familie Daenen.

Joannes Daenen en Margarit Beusen

Margarits grootouders, Jean Beusen en Agnes Theunissen, woonden in de jaren 1790 op de nr. 3 in Val ( rechts van de winning Hamers ) alsook haar vader Martin Beusen die begin 1790 in het huwelijk trad met Beatrix Palmans ( soms ook als Palmaers geschreven ), afkomstig van de winning tegenover de Jongensschool in Val.

In 1841 woonden op het nr. 12 in Val ( Sabbestraat / perceel 287 ):

Joannes Daenen
Margarit Beusen

En hun 3 kinderen:

Marie Daenen, dochter, geboren op 6 oktober 1834
Beatrix Daenen, dochter, geboren op 12 september 1837
Pierre Daenen, zoon, geboren op 16 september 1841.

Joannes was metser van beroep.

Marie Daenen huwde op 21 oktober 1859 met Stephanus Tilkin, na hun huwelijk kwam Stephanus tijdelijk bij zijn schoonouders inwonen om later te verhuizen naar de Grotestraat (perceel 221 ). Stephanus overleed in 1878 en Marie in 1912.

Stephanus grootmoeder, Margaritha Palmans, was een zuster van Beatrix Palmans.

In de jaren 1790 woonde de familie Pierre Jans – Helena Raets op nr. 12 in Val (Sabbestraat / perceel 285 ) Waarschijnlijk erfde Joannes Daenen het goed onder perceel 286 en 287 via zijn moeder, Maria. Volgens de boordwegatlas was hij eigenaar van perceel 286 en 287 in de jaren 1840. Zijn zuster, Helena, erfde via hun oom, Stephanus Jans, de percelen 282 tot 285.

In 1841 woonde de familie Onclin – Daenen ook in bij Stephanus, die eigenaar van de percelen was.

Joannes Daenen overleed in 1871, hij was toen 70 jaar; zijn vrouw, Margarit, overleed in 1881 als 81 jarige.

B. De familie Smeets
Petrus Smeets en Marie Safney.

Op 8 september 1767 huwde Petrus Smeets, geboren op 12 november 1738, met Maria Safney ( Savenay ), geboren op 25 juli 1740.

In de jaren 1790 woonde Petrus en Maria met 3 kinderen op het nr. 20 in Val ( Grotestraat).

Petrus en Maria zorgden voor 7 kinderen waaronder:

Henri, geboren op 21 december 1767, huwde op 4 oktober 1801 met Catherina Willems, geboren op 15 juni 1773 als dochter van Pierre Willems en Jeanne Toppets. In de jaren 1790 woonde Henri bij zijn ouders op het nr. 20 en Catherina op het nr. 48 ( Kleinstraat )
Guillaume, geboren op 22 december 1769, huwde op 12 april 1794 mat Maria Catherina Pauly, geboren op 22 december 1772 als dochter van Guillaume Pauly en Marie Catherina Leben. . Na hun huwelijk gingen Guillaume en Maria Catherina in de Rechtstraat wonen ( nr. 16 in Meer ). In 1841 woonde de familie op het nr. 29 in Val ( Grotestraat / Links van de winning van Loek van Thijskes ). Waarschijnlijk was dit de woning perceel 235 die eigendom was van Jean Smeets ( zoon van Henri en Catherina Willems ). Jean was ook eigenaar van perceel 234 ( tuin ) en Guillaume was eigenaar van perceel 236 ( tuin ).

Henri Smeets en Catherina Willems.

Henri en Catherina zorgden voor 2 kinderen, Henri overleed 7 jaar na zijn huwelijk op 19 mei 1808.

Pieter, geboren op 22 januari 1802, huwde met Maria Ida Jans
Jean, geboren op 9 mei 1806 bleef ongehuwdCatherina bleef achter met 2 kleine kinderen en in 1813 hertrouwde ze met Paulus Pirard van Horpmaal. Met Paul kreeg ze nog een zoon, Paul, die later op de winning in de Rechtstraat woonde met de naam “ bij Pikkele “.In 1841 woonde Jean, zijn moeder, stiefvader, halfbroer en Margaritha Engels ( echtgenote van Paul Pirard ) op het nr. 35 in Val ( Grotestraat perceel 227 ). Jean was eigenaar van perceel 226 ( tuin ) en 227 ( woning ).

Pieter Smeets en Maria Ida Jans

Pieter huwde op 21 november 1829 met Maria Ida Jans, geboren op 20 februari 1796 als dochter van Arnold Jans en Ida Gilissen. Arnold en Ida woonden in de jaren 1790 in de Rechtstraat ( bij Pikkele ), Arnold is ook de grootvader van Margaritha Engels.

In 1841 woonde de familie Smeets – Jans in de Bodemstraat ( hoek Bergstraat en Bodemstraat). In de jaren 1840 bouwden ze een woning in de Kleinstraat ( perceel 200 ).

Pieter en Maria Ida zorgden voor 4 zonen:

Hendrik, geboren op 30 juni 1830, huwde in 1861 met Maria Arnost ( ° 18 december 1831 ). Zij bleven in de Kleinstraat wonen en zorgden voor meerdere kinderen waaronder:
- Maria Ida Smeets ( x Hendrik Palmans )
- Cornelia ( x Pieter Meertens )
- Jan Jozef ( de krol ) ( x Maria Anna Pauly )
- Beatrix ( ongehuwd)
- Hendrik ( x Anna Tilkin ), zij bleven in de Kleinstraat wonen.

Hendrik overleed in 1900 en Maria in 1911.

Arnoldus, geboren 24 januari 1833.
Petrus, geboren op 11 januari 1836
Engelbert, geboren op 11 juli 1838.

Pieter overleed in 1850 ( 48 jaar ) en zijn vrouw in 1870 ( 74 jaar ).

III. Arnoldus Smeets en Beatrix Daenen.

Arnoldus Smeets, metselaar / schoorsteenbouwer, en Beatrix Daenen, naaister, verschenen op vrijdag 21 mei 1858 om 18u voor de burgemeester Nicolaes Vandenbosch om hun huwelijk te laten voltrekken. De twee afkondigingen waren telkens om 11u op de pui van het gemeentehuis gedaan en dit de 2de mei en de 9de mei. Daar de burgemeester geen opmerkingen op dit huwelijk binnengekregen had kon hij de twee in de echt verbinden.

Als getuigen hadden we:

Arnold Engels; neef van Arnold Smeets
Pieter Nelissen; vriend
Renier Engels; vriend
Paulus Palmans; vriend.

De burgemeester vermeldt dat de moeder van Arnold en de ouders van Beatrix het schrijven niet geleerd hebben, Beatrix tekent met B. Danen, een mooie en met vaste hand gemaakte handtekening wat voor die tijd voor een vrouw ook niet altijd voorkwam.

De burgemeester vermeldt ook Danen en niet Daenen.

Waarschijnlijk zijn Arnold en Beatrix op 22 mei voor de kerk getrouwd.

Na hun huwelijk namen ze hun intrek in de Grotestraat, in de jaren 1860 woonden ze op nr. 26 ( winning Jehan heeft nr. 24 ).

Naderhand namen ze hun intrek in het ouderlijk huis van Beatrix in de Sabbestraat.

Ze zorgden voor 12 kinderen:

Pieter, geboren op 14 mei 1859; hij bleef vrijgezel.
Margaritha, geboren op 18 februari 1861; ze overleed op 3 december 1869.
Hendrik, geboren op 2 augustus 1863; hij overleed op 3 december 1880
Jan, geboren op 6 oktober 1865; hij overleed op 26 december 1869
Arnold, geboren op 8 juni 1867; hij overleed op 29 september 1867
Martinus, geboren op 16 februari 1869, huwde met Marie Elisabeth Tilkin; ze gingen in het ouderlijk huis van Marie Elisabeth wonen ( Grotestraat perceel 233 ). In 1915 bouwden ze een nieuw huis in de Grotestraat.
Margaritha, geboren op 7 september 1871, huwde met Jozef Rosias; zij gingen aan de rechterkant op het einde van de Sabbestraat wonen ( perceel 281 ). Hun jongste dochter, Catherina, huwde met Julien Nolmans en zij namen hun intrek in de woning van Arnold en Beatrix. In de volksmond werd het “bij Julien de schoenmaker”.
Ida, geboren op 7 september 1871; zij overleed op 21 augustus 1872
Anna Maria Elisabeth, geboren op 4 augustus 1874; zij overleed op 4 september 1875
Ida, geboren op 12 juli 1876; zij bleef vrijgezel.
Jan Jozef, geboren op 22 januari 1878; hij overleed op 30 maart 1878
Beatrix, geboren op 2 mei 1879; zij overleed op 5 oktober 1879.

Slechts 4 kinderen bleven in leven en konden de gouden bruiloft meevieren.

Arnold overleed op 16 juni 1911; hij werd 77 jaar.

Beatrix overleed op 11 april 1922; zij werd 84 jaar.

Bronnen:

De evolutie van de levensverwachting in België ( Isabelle Devos ).
Drinkwater voorziening in Vlaanderen vanaf 1800 tot heden.
Groepsfoto gouden bruiloft: Paul Palmans
Identificatie personen groepsfoto: Albert Vandenbosch
Gedachtenisprentjes: Johan Janssens en Paul Palmans
Pentekeningen woningen: Jean Nivelle
Boordwegatlas jaren 1840
Met dank aan Jozef Jackers en Willy Brône

Bij Smeeets in de Kleinstraat, perseel 200..

Heemkring Falla-Meirs