1. Huwelijk Reyner Vandenbosch en Marie Stas.

Op 28 december 1634 werd het huwelijkscontract opgesteld van Reyner Vandenbosch en Maria Stas. Reyner werd geboren te Millen in 1611 als zoon van Jan en Agnes Huets. Maria werd te Val geboren in 1615, ze was de dochter van Paul en Margriet, achternaam niet gekend.

Reyner ontving van zijn vader 2 bunder landbouwgrond, een paard, 2 koeien, enkele schapen …... Maria ontving 1.5 bunder landbouwgrond, 2 koeien, enkele schapen en soe declareert Paulus ende sijne huysvrouw dat sij begeeren soe wanneer sij beyde affluvich sullen geworden sijn dat die voorschreven houwelijxce persoenen sullen het onderhalff boender voorgeschreven quyteren en laeten tot proffytt van die ander kynderen te weten des voorschreven Marie susters waerentegen Reyner en Maria sullen aenslane huys ende hoff gelegen tot Fall daer hij tegenwordich inne woenenede is met sijne lasten soo hem Paulus t’ selve oijck van sijne vaeder is gelaeten geweest met testament ende dat met alle erffwenninge ende pachtlanden daer inne begrepen ( 1

Volgens Loons recht erfde de oudste zoon de woning/winning van zijn ouders. Daar Paul Stas en Margriet alleen dochters hadden, konden ze via testament dit regelen en zo ging hun woning naar hun dochter Maria die haar vader van zijn ouders, Paul en Margareta Vanderheyden, geërfd had. Dwz dat de winning reeds in de 16de eeuw bestond.

 

     2. De afstammelingen.

Reyner en Maria zorgden voor 10 kinderen waarvan Paul, geboren te Val en gedoopt te Millen op 9 november 1636, de oudste was en dus de woning volgens Loons recht van zijn ouders erfde. Lambert, Pauls broer en geboren in 1646, was schout van Val van 1686 tot 1723.

Paul huwde circa 1657 met Gertrude Coenegrachts, er kwamen 9 kinderen waaronder:

• Renier, gedoopt op 2-2-1659, hun oudste zoon.

• Willem, gedoopt op 24-1-1664

• Margareta, gedoopt op 16-6-1665, zij huwde met Arnold Mertens van de Stassenpèt winning.

Renier ( ° 1659 ) huwde met Catherina Smeets, het huwelijk werd gezegend met één kind : Gertrude. Als enig kind erfde ze automatisch de woning van haar vader die hij van zijn vader geërfd had als oudste zoon. Gertrude kwam dus in het bezit van de woning die Paulus Stas aan zijn dochter Maria had geschonken ( 2 ).

 

   3. Huwelijkscontract van Gertrude Vandenbosch.

Op 1 mei 1703 werd het huwelijkscontract opgesteld van Gertrude Vandenbosch en Christiaan Meers van Herderen. Christiaan werd geboren in 1681 als zoon van Jan en Marie Coenegrachts. Van zijn ouders ontving Christiaan 25 groot roeden landbouwgronden, een paard, 2 koeien, …. en na het overlijden van zijn ouders hun woning, in Herderen gelegen. Gertrude werd vertegenwoordigd door haar oom Willem ( ° 1664 ) die haar 3 bunders en 40 pattacons schonk en, in consideratie van welck gift en cessie de voorschreven bruydt en bruydegom op heden getrouwt cederen en transporteren aen tweeden comparant ( Willem Vdb ) voorschreven haeren oom, huys en hof tot Fal gelegen.

Reygenoten:

Naer Maestricht : de gemeynstraet.

Naer de Steenstraet : de erfgenamen Maeres

Met de pacht en erflanden die daer bij gebruyckt worden volgens houwelijcks voerwaarde van Paulus Vdb en Gertruydt Coenegrachts ende volgens testament van Reyner Vandenbosch en Maria Stas beyde saligers, wel verstaend metten waegen, ploegh en eegh en alle perts getuygh met een vierdel schaepen, een soogh met seven schiteligen ( 2 ).

Gertrude en Christiaan schonken dus de winning, afkomstig van Reyner Vandenbosch en Maria Stas, aan hun oom Willem Vandenbosch. Hij had hun wel 3 bunders landbouwgrond en 40 pattacons geschonken .

 

    4. Willem Vandenbosch ( ° 1664 ).

Willem huwde circa 1692 met Cornelia Coenegrachts, in het gezin kwamen er 9 kinderen waaronder:

1. Gertrudis, gedoopt op 18 maart 1693, huwde in 1715 met Vrind Vrindts.

2. Petrus, gedoopt op 16 september 1695, huwde in 1727 met Eva Raedts van Meer. Hun huwelijkscontract werd opgesteld op 15 februari 1727. Willem Vandenbosch vaeder des toecomende bruydegom tot subsistentie van den toecomenden houwelijck wilt en begeert dat naer sijne doodt den voorschreven Peeter Vandenbosch pleno jure sal succederen in die winninghe alwaer hij tegenwoordich is wonende gelegen onder die jurisdictie Fall met moeshoff ende twee grashoven ende negen ende dartich bonderen ackerlants soo erffwinninghe als pachtlant. Van haar vader, Willem, kreeg Eva 28 groot roeden akkerland en de goederen die ze van haar moeder zaliger geërfd had(2).

3. Martin, ° 1700, bleef ongehuwd een overleed in 1747.

4. Renier, ° 1703, huwde met Beatrix Wilkens.

5. Marie Joanna, ° 1707, huwde met Lambert Ulrix.

6. Willem, ° 1712, huwde met Maria Wilkens.

 

Op 27 maart 1734 verscheen Willem Vandenbosch bijgestaan door zijn kinderen Renier, Willem, Martinus, Vrint Vrindts voor Gertrude en Lambert Ulrix voor Joanna voor notaris O. Botty. Hij noteerde welcke voorschrevenen comparanten voor die tocht en erffdom respectieve samenderhant bekennen en verclaeren op te dragen en te cedeeren soo en gelijckerwijs doen mits desen die winninch, warmshoff en twee grashoven adjacentes met ap en dependetiens alwaer sij tegenwordich inwoonende sijn binnen Fall en haere regenoten en grachten kennelijck gelegen met noch darthien bonder ackerlants in ieder aerde doende dus te samen negen en dartich bonders ….. ter behooft van Petrus Vandenbosch secretaris van Meer en Bolder respectieve soone en broeder der voorschreven comparanten opdraegers. Petrus kreeg dit niet gratis. Hij moest zijn vader onderhouden, zijn ongehuwde broers mochten op de winning blijven wonen, de lasten op de goederen waren voor hem, enz…  

Indien Petrus en Eva geen nakomelingen zouden achterlaten dat in sulck gevall alle gecederde goederen soo voorschreven sullen keeren ten rechte linie daer sij van gecoemen sijn het welck hij acceptant ( Petrus ) en sijne huijsvrouwe Eva Raedts alhier present alsoo hebben geaccepteert ( 3 ). Volgens Loons recht zou Petrus automatisch de winning erven na het overlijden van zijn ouders.

 

Op 2 april 1734 deed Willem Vandenbosch afstand van de rest van zijn goederen ten voordelen van zijn kinderen behalve Petrus die zijn deel reeds had gehad ( 2 ).

 

   5. Paul Vrindts en Ida Raedts.

Petrus en Eva hadden een kind, gedoopt op 6 januari 1728 en overleden op 2 juni 1733, ze bleven dus kinderloos. Eva overleed te Val op 10 februari 1769 en haar man, Petrus, op 24 maart 1770. Op 4 februari 1765 hadden ze hun goederen gedoneerd ten voordelen van Paul Vrindts en Ida Raedts die bij hun inwoonden ( 2 ).

Paul Vrindts, zoon van Vrind en Gertrude Vandenbosch, werd gedoopt op 28 september 1734. Hij huwde in 1761 met Ida Raedts, geboren te Meer en gedoopt op 2 december 1721 als dochter van Willem en Eve Daenen. Petrus Vandenbosch was dus een oom van Paul Vrindts en Eva Raedts een tante van Ida.

In het gezin Vrindts – Raedts kwamen 2 kinderen:

• Marie Gertrudis, geboren in 1765, huwde met Mathias Boelen in 1786 en verhuisde naar Waltwilder.

• Eva, geboren in 1767 werd begijn ( zie artikel Begijntjes ) .

Paul Vrindts, notaris en secretaris in meerdere gemeenten, overleed op 8 juli 1772 en Ida hertrouwde in 1774 met Mathieu ( Mathias )  Joseph Vandenbosch, 23 jaar en zoon van Lambert en Catherina Box.

​

    6. Het proces.

Na het overlijden van Petrus beriepen zijn broers Willem en Renier zich op de akte van 1734 waarbij de goederen die Petrus van hun vader geërfd had terug moesten keren vanwaar ze gekomen waren, dus een gedeelte naar hun. Dit was de start van een proces tussen Willem en Renier enerzijds en Paul Vrindts en Ida Raets anderzijds en naderhand Mathieu Vandenbosch.

Er waren 3 punten: de winning, de 39 bunders erfwenningen en pachtlanden en 1 bunder akkerland die Petrus in bruikleen gekregen had en die naar de familie had moeten gaan na het overlijden van zijn vader.

Op 18 april 1772 werd het vonnis uitgesproken ten voordelen van Willem en Renier Vandenbosch. Paul Vrindts vroeg beroep aan en op 14 juli, een week na zijn overlijden, werd het beroep goedgekeurd en werd het proces verder gezet door Ida Raedts.  Volgens de tegenpartij had Ida waerschijnelick in gedachten van beijde de comparanten haere tegenpartije door een langhduerigh proces in middelen tenemael uijtte putten.

Op 10 februari 1783 werd er eindelijk een akkoord gesloten tussen de twee partijen, Willem en Renier waren ondertussen al enkele jaren overleden maar hun kinderen hadden dus een vergelijk gevonden. Ida Raedts stond 12 bunders erfpacht akkerlanden af aan de tegenpartij en betaalde hun 500 gulden. De winning met twee weiden bleef in haar, feitelijk in haar 2 minderjarige dochters, bezit.  Op 31 maart 1784 werd de ligging van de 12 bunders vastgelegd ( 3 ).

Het was een kostelijk proces dat gevoerd was geweest bij de schepenbank van Val, justitie Vliermaal en leenzaal van Kuringen. De kosten van de advocaat, A. Bellefroid, van Ida Raedts van midden 1770 tot midden 1777 liepen op tot 464 gulden.

​

   7. De winning.

De winning was niet meer in goede staat en op 4 juni 1777 , in de voormiddag, had Mathieu Vandenbosch een vergadering belegd met schepenen Nelissen en Theunissen aangaande de toestand van de winning.  

Exponeert Ued in recht Sr Matthias Vandenbosch in houwelijck met Ida Raets weduwe uijt haeren eersten houwelijck van d’heer notaris Paulus Vrients zaliger hoe dat hij exponent besit eene wenninge ende annexe bouwagie alhier binnen Fall gelegen aen sijne vrouw voor de togte, en aen haere kinderen van dito eersten houwelijck voor de proprietijt coustumier toebehoorende alwelck wenninge in veele deelen, soodanigh bouwvalligh is, dat binnen onbruijckbaer is, als namentlijck het backhuis het welck de geheele ruïne dreijgt, want het niet meer staen en kan, en selfs wenninge in dagelijxen perijkel stelt van af te branden bovendien en sijn er geene solders meer oft weenige gebruijckbaer, als welck alles sal  moeten worden voorsien om grooteren schaede ende naedeel des proprietaire kinderen soo boven te provenieren , t’welck den exponent qq, die niet anders gehalden is als de wenninge te onderhouden op tochters weijsen, en dit geensints om iet nieuws te maaken, wes wegens op dat naerderhandt, altoos kan geweeten worden, wat den exponent daer in verboudt heeft, soo versouckt gerichtelijcke visitatie des backhuijs, solders en andere defecten, die sigh met den opsalg der ooge aldaer ter plaetse sullen representeeren ten laste des exponents niet te wesen ….( 3 )

Mathieu Vandenbosch, als vruchtgebruiker, vroeg de overheid om een inspectie te komen doen in de winning, eigendom van de minderjarige kinderen Vrindts, om de nodige reparaties vast te leggen. Het bezoek gebeurde in de namiddag van 4 juni.

Buiten 3 schepenen was secretaris Hamelarts en gesworen meester metselaer Gisbert Haekens erbij.

 

   Rapport der gemelde gedeputeerdens.

Wij gedeputeerde schepenen achtervolgens decreet oft apostelle in pede van voorschreven requeste geappointeert ende gegeven, ons begevende hebben ter winninge door sr Matthijs Vandenbosch als tweden man van Ida Raets in qualitijt oft als tochtenaer beseeten naer gesien hebbende t’ leijen dack boven de groote porte zijnde een duyffhuijs hebben bevonden gemelt leyen dack seer ingesonken, ende eenige keeperen van t’ gemelt dack vervuijlt beneffens eenige beerden vervolgens reparatie noodig soo oock de schuur porte bevonden seer caduck en seer groote reparatie noodig, oock bevonden in den affganck oft koolstalle enige latten te manqueren aen dessens stroijedack, item ons begeven hebbende op den solder boven het brouwhuijs hebben bevonden eenige plancken oft beerden 4 a 5 oft ontrent te manqueren oft verrot ende als doen ons begevende achter in den hoff hebben bevonden den backoven en backhuijs inutiel te repareren mits te veel daeraen manqueert oversulx nodigh bevinden een nieuw backoven en backhuijs te stellen doch alles op de minste costen, ende mits daertoe te gebruijcken alle ende aplicable materialen soo van pannen hout ende steenen en daer over van alles staet te houden, ende aengesien hij Vandenbosch voorschreven ten opsiende van brant gemelt backhuijs en oven gedenckt eenige voeten achterwarts te avanceeren in die daer gelegen weijde mits den gevel te beginnen aen de nu staende hegge oostwaerts, mitsgaders oock te vergrooten ende nu soude soeken te meeten ter gebredje van 15 voeten, ende langde van 18 voeten als daer cunnende dienen tot brouwhuijs backoven en backhuijs samen sulx wort hem ten regarde der groote en avancement vergunt ende gaccordeert om reeden van brant, en den hoof grooten dan hier voren gemaeckt ende mits dat sulx meerderen assurantie tegens brant en ongeluck kan bijbrengen ( 3 ).

 

Op 28 juli 1778 gingen schepenen Nelissen, Beusen, Theunissen en Ramakers nog eens langs op de winning waarin Mathieu Vandenbosch woonde, ze waren vergezeld van een timmerman en een metselaar.

Schepenen ons begeven hebbende ten woonhuijse oft wenninge van Matt. Vandenbosch hebben bevonden, als ex premio gedupriteert sijnde beneffens twee gemelde gesworen soo timmerman als een metselaer, dat het duijfhuijs leiveten het dak inqoorable is, ende diens volgens een nieuw dack moet gemaackt worden, en verders booven de porte, dat den want moet gereegen worden met careelen, soo ook een stuk siechen steen nootsakelijk hermaakt te worden boven de xx binnen den messhof, ende ons begeven hebbende tot de schuure poorte, bevinden deselve moet nieuw gemaakt worden, ende raakende de twee verkens stalle aen de onderste schuure, bevinden dat deselve op een nieuw moet vermaakt worden soo ook nodig te weesen eenen nieuwen bak in eenen gemelde stal ook bevonden de schuurpoorte op de strate van voor met geene reparatie te konnen geholpen worden, diens volgens eene nieuwe moet gemaakt worden, ende dat nodig is dat de oude planken oft beerden van 2 gemelde poorten sullen dinen voor soldering van meer gemelde duyffhuijs, Item dat een gespan van eenen verkenstal beneffens een gespan van eenen schaepstal beijde naar den kant van de onderste schuure moeten beijde nieuw gemaakt worden, soo ook dat aen de koeije stal een half nieuw gespan moet gemaakt worden, en ons begeven hebbende naer den kant van de weijde naer de 5 cruijsen, hebben bevonden dat den hoofd want van de schuure met reparatie nog eenigen tijd kan staan ( 3 ).